Co jednak w przypadku, gdy nie dokonamy takiego zgłoszenia do urzędu skarbowego nie z naszej winy?

Zgodnie z art. 4a ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, jeżeli nabywca dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po upływie terminów, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lub ust. 1a, zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, stosuje się, gdy nabywca zgłosi te rzeczy lub prawa majątkowe naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu, oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu.

Jeżeli zainteresowany dowiedział się o nabyciu spadku po [...] sześciomiesięcznym terminie, nadal będzie mógł uniknąć podatku, pod warunkiem że zgłosi odziedziczony przez siebie majątek w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym się o tym dowiedział. Powinien wtedy wyjaśnić okoliczności, które były przyczyną opóźnienia (Rochowicz, Paweł. Spadek dla najbliższej rodziny. Rzeczpospolita - Prawo co dnia, 2012, nr 2. s. 11-12.).

W ten sam sposób wypowiada się orzecznictwo: Podatnik, który dowie się o dodatkowej, wcześniej nieujawnionej schedzie po małżonku, ma od nowa 6 miesięcy na zgłoszenie jej fiskusowi. (Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 19 października 2016 r. II FSK 2375/14). Zwolnienie z art. 4a ust. 2 u.p.s.d. znajduje zastosowanie w przypadku, gdy spadkobierca już po upływie terminu, w jakim należy złożyć zgłoszenie SD-Z2, aby uzyskać prawo do zwolnienia podatkowego określonego w art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy, dowiaduje się, iż odziedziczył dany składnik majątkowy. (wyrok WSA w Gliwicach z dnia 15 stycznia 2015 r., sygn. akt I SA/Gl 687/14).

Kiedy można zgłosić nabycie spadku po ustawowym terminie

Wykładania literalna art. 4a ust. 2 u.p.s.d. daje podstawy do stwierdzenia, że powołany przepis dotyczy nie tylko sytuacji gdy spadkobierca nie wie, że przysługują mu prawa do spadku, ponieważ nie brał udziału w postępowaniu spadkowym i nie ma wiedzy o wydanym postanowieniu o stwierdzeniu nabycia przez niego spadku, ale również sytuacji, gdy spadkobierca brał udział w postępowaniu spadkowym, jednak w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnieniu się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku nie uzyskał wiedzy dotyczącej określonego składnika majątkowego wchodzącego w skład masy spadkowej, czyli dotyczy sytuacji, gdy już po upływie terminu, w jakim należy złożyć zgłoszenie SD-Z2 posiadł wiedzę o danym składniku majątku. W takiej sytuacji spadkodawca jest obowiązany do uprawdopodobnienia okoliczności późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu.

Powyższa zasada nie ma jednak zastosowania do przypadku, w którym nabywca własności rzeczy i praw majątkowych przez swe zaniedbania uchybił terminowi 6 miesięcy liczonym od dnia uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku (Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 1 września 2016 r., II FSK 2141/14).

Dlatego też spadkobierca chcąc skorzystać ze zwolnienia podatkowego, o którym mowa w art. 4a ust. 2 u.p.s.d. winien wykazać, że bez własnych zaniedbań lub zaniechań nie wiedział o nabyciu przez niego spadku, a następnie zgłosił nabyty spadek (rzeczy lub prawa majątkowe) naczelnikowi urzędu skarbowego, nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu.